Πως μπορώ να γίνω zero waste και τι είναι αυτό;

Όλα ξεκίνησαν από ένα άρθρο στην Καθημερινή για την ανακύκλωση, πριν από περίπου 1,5 χρόνο. Προσπαθούσα να πείσω μια φίλη να ανακυκλώνει και η απάντησή της ήταν “Μα δεν δουλεύει η ανακύκλωση” και εγώ έπρεπε να το ψάξω πριν απαντήσω. Και για κακή μου τύχη, είχε δίκιο. Τα στοιχεία δείχνουν ότι θάβουμε στις χωματερές το 82% των απορριμμάτων, ανακυκλώνουμε το 16% και μετατρέπουμε σε κομπόστ το 2%. Πλήρως απογοητευτικό, για έναν άνθρωπο που κάθεται και πλένει σχολαστικά και στεγνώνει επιμελώς, κάθε σκουπίδι που ανακυκλώνεται, πριν το ρίξει στον κάδο της ανακύκλωσης. Αφού πρώτα επαναχρησιμοποιήσει ό,τι μπορεί με κάθε πιθανό τρόπο. Έπρεπε να το ψάξω λίγο περισσότερο και να βρω άλλες λύσεις και για εμένα αλλά και για να προτείνω. Εξάλλου όπως λέει και η Pelagie, “Θα αλλάξω τον κόσμο! Λέω να ξεκινήσω από εμένα“! Οπότε τι καλύτερο από το να το κάνω αποστολή στον Καλοκαιρινό Μαραθώνιο Δημιουργικότητας 2018;

Καθημερινά χρησιμοποιούμε πλαστικά μιας χρήσης (συσκευασίες προϊόντων κυρίως) που μετά καταλήγουν στο περιβάλλον. Μόνο το 16% των παραγόμενων πλαστικών ανακυκλώνεται. Θέλω πολύ, να κάνουμε μια τεράστια προσπάθεια μαζί, να περιορίσουμε το πλαστικό που έχουμε στη ζωή μας. Θέλω να σκεφτείς λίγο τι καταναλώνεις, τι από αυτό είναι πλαστικό μιας χρήσης και πως μπορείς να το περιορίσεις/αντικαταστήσεις με κάτι που θα φτιάξεις. Αν αυτό δεν είναι εφικτό, να βρεις έναν δημιουργικό τρόπο να το επαναχρησιμοποιήσεις. Μπορεί να είναι οτιδήποτε, αρκεί με αυτό που θα σκεφτείς, λιγότερο πλαστικό να καταλήγει στο περιβάλλον.

Είχα ήδη αφιερώσει μπόλικο χρόνο στην έρευνα. Τι σημαίνει zero waste και πως μπορεί κάποιος να το πετύχει; Πολλά τα βιντεάκια στο youtube αλλά όλα για Αμερική και όχι για Ελλάδα εκτός από ένα της Μαίρης Σινατσάκη. Πολλές από τις συμβουλές που έβρισκα δεν μπορούσαν να εφαρμοστούν. Έπρεπε να βάλω σε μια τάξη τις σκέψεις μου, να συνειδητοποιήσω ποιες συνήθειές μου παράγουν τα περισσότερα σκουπίδια και να βρω εναλλακτικές λύσεις, που να μπορώ να τις υιοθετήσω εύκολα και γρήγορα. Με ενέπνευσε πολύ και η εκστρατεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη μείωση του πλαστικού και αποφάσισα πως θα ξεκινούσα από πολύ συγκεκριμένα πράγματα.

Zero waste κάλυμμα τροφίμων

Ξοδεύω καθημερινά πλαστική μεμβράνη για να καλύψω το μπολ της σαλάτας, το μπολ με το φαγητό που περίσσεψε, ένα μισοφαγωμένο φρούτο και άλλα τέτοια που θέλω να βάλω στο ψυγείο. Κρίμα τόσο πλαστικό για μία και μόνο χρήση καθώς όσο και να προσπάθησα, η μεμβράνη δεν μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί. Βρήκα λοιπόν ότι μπορώ να κερώσω ύφασμα και να το χρησιμοποιώ για κάλυμμα τροφίμων. Η διαδικασία σχετικά απλή. Χρειάζεται καθαρό, βαμβακερό ύφασμα και μελισσοκέρι. Κόβουμε το ύφασμα αρκετά πιο μεγάλο από το μπολ μας έτσι ώστε να το καλύπτει τελείως και περιμετρικά. Με ένα στρόγγυλο αντικείμενο (όπως ένα πιάτο) το κόβουμε σε κύκλο. Ντύνουμε ένα ταψάκι με λαδόκολλα και απλώνουμε το ύφασμα πάνω σε αυτό έτσι ώστε να βλέπουμε την κακή πλευρά. Τρίβουμε μελισσοκέρι πάνω από το ύφασμα και το βάζουμε στο φούρνο, σε χαμηλή θερμοκρασία (100 βαθμούς Κελσίου), μέχρι να λιώσει τελείως το μελισσοκέρι.

Όλα φαινόταν απλά και εύκολα αλλά εμένα δεν μου έβγαινε με τίποτα. Λίγο που λυπήθηκα να χαλάσω ένα πινέλο για αυτό το λόγο, λίγο που είχα ντύσει το ταψάκι με αλουμινόχαρτο και το κερί γρήγορα βρήκε στο δρόμο του από τις άκρες και μου λέρωσε το ταψάκι μου, συγχύστηκα πολύ. Και το αποτέλεσμα δεν ήταν κάτι που μπορούσε να χρησιμοποιηθεί. Πάει και το ωραίο μου το πουά πορτοκαλί ύφασμα. Δοκίμασα άλλες 2-3 φορές, με εξίσου απαράδεκτα αποτελέσματα και παραιτήθηκα.

Παραιτήθηκα από την ιδέα να το φτιάξω αλλά όχι από την ιδέα να το βάλω στη ζωή μου. Στην τελική αν εγώ δεν μπορώ να το κάνω, μπορούν άλλοι πολύ καλύτερα οπότε θα το αγοράσω.

Zero waste καφές στο δρόμο

Αγαπάω πολύ το περπάτημα και τον καφέ. Μου αρέσει να παίρνω ένα καφεδάκι στο χέρι και να πηγαίνω μια ωραία και μεγάλη βόλτα στην παραλία της Θεσσαλονίκης. Ένιωσα πάρα πολύ ένοχη όταν συνειδητοποίησα ότι αυτά τα ποτηράκια μιας χρήσης, δεν ανακυκλώνονται. Τα ποτηράκια από τα κρύα ροφήματα, τα έπλενα στις βρύσες τις παραλίας και τα πήγαινα μέχρι έναν κάδο ανακύκλωσης αλλά τα ποτηράκια από τα ζεστά ροφήματα, δεν μπορούν να ανακυκλωθούν. Οπότε έβγαλα από το ντουλάπι μια κούπα μπαμπού που μου είχε κάνει δώρο μια καλή φίλη στα γενέθλιά μου και είπα “από εδώ και πέρα καφές πακέτο στη δική μου κούπα”.

Έριξα την κούπα στην τσάντα και άρχισα να τη χρησιμοποιώ. Μάλιστα χάρηκα που ξεκίνησε και πρωτοβουλία από την Greenpeace για αυτό το λόγο! Γενικά προτιμώ την επιβράβευση και τα θετικά κίνητρα, όταν πρόκειται για αλλαγές στον τρόπο ζωής. Όμως αυτή η λύση είχε κάποια τεχνικά προβλήματα, που έπρεπε να λύσω. Πως κρατάμε καθαρή την κούπα μέσα στην τσάντα μαζί με τα άπειρα όχι καθαρά πράγματα που κουβαλάμε καθημερινά και πως κρατάμε την τσάντα καθαρή όταν έχουμε πιει το καφεδάκι και δεν έχει στεγνώσει τελείως η κούπα; Χρειαζόμουν μια ωραία θήκη για την κούπα και έτσι σκέφτηκα να μου ράψω ένα ωραίο πουγκί. Χρησιμοποίησα υφάσματα από παλιά ρούχα και παλιά αντικείμενα για να είναι πλήρως zero waste η θήκη.

Ήθελα καιρό να ράψω ένα πουγκί διπλής όψης και βρήκα ένα πολύ αναλυτικό tutorial για να το ακολουθήσω. Τελικά έκανα τέσσερις θήκες (όπως πάντα υπερβολική όταν χαίρομαι), μια για εμένα και μια για κάθε φίλο που ήξερα ότι θα χρησιμοποιεί κούπα στο δρόμο. Και βγήκαν πολύ ωραίες και πολύ βολικές για τα προβλήματά μου.

Zero waste φαγητό στο δρόμο

Εκτός από τον καφέ, πολλές φορές παίρνω μαζί μου και φαγάκι. Περπατάω από το κέντρο μέχρι να βρω ένα ωραίο και ήσυχο παγκάκι στην παραλία και κολατσίζω. Όχι πλέον βλακειούλες από περίπτερα αλλά φαγάκι που έχω φτιάξει με τα χεράκια μου (άλλη μια πολύ zero waste επιλογή για την οποία ευγνωμονώ τη διαιτολόγο μου) οπότε και χρειάζομαι μαχαιροπίρουνο. Τέρμα τα πλαστικά μιας χρήσης από εμένα πλέον αφού και για αυτό βρήκα λύση.

Μου είχε περισσέψει ύφασμα από το δικό μου πουγκί και είπα να κάνω μια θήκη για τα μαχαιροπίρουνά μου. Απλοποίησα λίγο αυτό το πολύ ωραίο tutorial για θήκη βαφτικών και τσουπ είχα μια ωραία, φουλ κομποζέ θήκη. Μου έλειπε μόνο το καλαμάκι που έπρεπε να γίνει από μιας χρήσης, πολλών χρήσεων. Είχα παραγγείλει ένα πολύ ωραίο σετάκι με ίνοξ καλαμάκια και βουρτσάκια αλλά άργησε λίγο να φτάσει και δεν πρόλαβε τη φωτογράφιση. Όταν τελικά ήρθε, δεν με ενθουσίασε η αίσθηση του ίνοξ στο στόμα οπότε πλέον λέω να δοκιμάσω πρώτα γυάλινα και αν δεν μου αρέσουν, μετά από μπαμπού. Είναι πολύ ευχάριστο ότι πλέον, υπάρχουν εναλλακτικές σε κάποια ρυπογόνα πράγματα.

Στην πορεία, το πουγκάκι μου έγινε ένα υπέροχο φαγητοπουγκί για τις ανάγκες του ταξιδιού στο Όσλο και στη Στοκχόλμη. Στο πρώτο πρωινό χρειάστηκα κάπου να αποθηκεύω μπανάνες, μήλα, μπάρες και ξηρούς καρπούς από τον μπουφέ για τη βόλτα μου και δεν είχα κάπου να τα βάλω. Έβγαλα την κούπα και έβαλα τα φαγώσιμα μου. Και για 15 μέρες ήταν το πιο απαραίτητο μου αξεσουάρ.

Zero waste μπάνιο και περιποίηση προσώπου

Με την πρώτη αποστολή του καλοκαιρινού Μαραθώνιου Δημιουργικότητας 2018, έφτιαξα διάφορα scrub από φυσικά υλικά και μαζί μου ήρθε η έμπνευση για σφουγγαράκια από παλιές πετσέτες. Την ιδέα μου την έδωσε η αγαπημένη Skeputin στη συνεργασία που έκανε με την αγαπημένη Acornkiss. Εγώ βέβαια δεν βάφομαι αλλά καταναλώνω απίστευτα πολλά σφουγγαράκια μπάνιου. Και είναι πραγματικά κρίμα, τόσο μα τόσο πλαστικό πεταμένο στα σκουπίδια. Παλιά τα μάζευα με πρόθεση να τα κάνω κάτι αλλά μάταια.

Πλέον έχω κάνει αρκετά, τα χρησιμοποιώ άλλα για το σώμα και άλλα για το πρόσωπο, πλένονται πολύ εύκολα στο πλυντήριο και στεγνώνουν αμέσως. Και έπιασε και τόπο το αγαπημένο μου πουά πορτοκαλί ύφασμα που περίσσεψε από τα πειράματα με το κερί.

Τι άλλο μπορώ να κάνω για να γίνω zero waste;

• Το πιο σημαντικό από όλα είναι η ενημέρωση. Στα ελληνικά βρήκα μια πολύ ενημερωμένη λίστα με προτάσεις αλλά στα αγγλικά υπάρχουν πάρα πολλά άρθρα και βίντεο.
• Μια προσεκτική καταγραφή των καθημερινών συνηθειών βοηθάει πολύ να βρεθεί το πρόβλημα και μετά να αναζητηθεί η λύση.
• Η επαναχρησιμοποίηση είναι μια πολύ δημιουργική και zero waste διαδικασία.
• Η ανακύκλωση είναι μια λύση όταν γίνεται σωστά.
• Το πλαστικό είναι το χειρότερο υλικό για το περιβάλλον. Αν μπορούμε να το αντικαταστήσουμε με άλλο υλικό, θα είναι κέρδος. Μια χαλαρή επίσκεψη στο supermarket θα δώσει πολλές εναλλακτικές, αν όχι σε όλα, σίγουρα σε πολλά προϊόντα.

Εκτός από εμένα, 85 δημιουργικοί άνθρωποι δοκίμασαν διάφορες ιδέες για να αντικαταστήσουν το πλαστικό ή για να το επαναχρησιμοποιήσουν. Έχω διαλέξει τις πιο ιδιαίτερες ιδέες και σκοπεύω σύντομα να δοκιμάσω πολλές από αυτές.

Μερικές υπέροχες ιδέες για να αντικαταστήσουμε το πλαστικό

• Τούλια από μπομπονιέρες για σφουγγαράκι κουζίνας
• φρουτιέρες από σκοινί
• ύφασμα με κερί μέλισσας για κάλυμμα τροφίμων
• τσάντα από παλιό t-shirt
• θήκη για μαχαιροπίρουνα από πλαστικά μπουκάλια για το camping
• σακούλα για το ψωμάκι
• παλέτα φτιαγμένη από πλαστικό πιάτο και καπάκια αναψυκτικών
• γλαστράκι με αυτόματο πότισμα
• τσαντάκι για πάνες
• πλεκτό σφουγγαράκι για τα πιάτα
• υφασμάτινη θήκη για μαχαιροπήρουνα ή/και καλαμάκια ανοξείδωτα/γυάλινα
• πλεκτή τσάντα για την λαϊκή
• γυάλινο μπουκάλι για τα απορρυπαντικά.

Μερικές υπέροχες ιδέες για να επαναχρησιμοποιήσουμε το πλαστικό

• Σελιδοδείκτες με φούρνισμα πλαστικού PS6 (shrink plastic)
• μολυβοθήκη από πλαστικό ποτήρι καφέ
• γλαστράκια από παλιές συσκευασίες καλλυντικών
• πορτοφολάκι από πλαστικό μεταφοράς τροφίμων
• βραχιολάκια από μπουκάλια πλαστικά
• αεροπλανάκι για το μπαλκόνι με πλαστικό μπουκάλι
• πότισμα στις διακοπές
• δαχτυλίδι και σκουλαρίκια με λιωμένα καλαμάκια και υγρο γυαλί
• στρώμα θαλάσσης με πλαστικά μπουκάλια
• καλάθι πλεγμένο με σπάγκο και λωρίδες από πλαστικές σακούλες
• στεφάνι με λουλούδια από πλαστικά μπουκάλια αναψυκτικού
• εκτοξευτής κομφετί
• παιχνίδια με πλαστικά μπουκάλια
• τυμπανάκια από συσκευασίες γιαουρτιού και μπαλόνια
• σουβέρ από πλαστικά καπάκια.

Επιπλέον, είχαμε πολύ αξιόλογες ανταποκρίσεις από bloggers, με οδηγίες βήμα-βήμα για να μπορέσετε να τις προσπαθήσετε:

• H ανακύκλωση στην δημιουργία – Mix media «a can of shells” και κουμπαράς από πλαστικό ποτήρι με decoupage.
• Γυάλινο πουά μπουκάλι-Εκπαιδευτικό παιχνίδι για τις φάσεις της σελήνης.

Το δωράκι της 4ης αποστολής δε θα μπορούσε να μην είναι και αυτό zero waste. Η Elismadeit έφτιαξε ένα τέλειο υφασμάτινο ρολό κουζίνας και πανάκια για διάφορες χρήσεις. Λατρεύω όλα όσα φτιάχνει η Elismadeit γιατί είναι τόσο πρακτικά, τόσο καλοφτιαγμένα και τόσο τέλειες λύσεις για όποιον θέλει να περιορίσει τα σκουπίδια από τη ζωή του. Μετά από κλήρωση στο instagram μου, η τυχερή συμμετοχή ήταν .